Studentom i osobom, które chcą w jak najkrótszym czasie dowiedzieć się: "Na czym polega księgowanie?" i "Co trzeba wiedzieć żeby szybko nauczyć się rachunkowości?", polecam artykuł z rozdziału XI Po której stronie Wn czy Ma? Najważniejsze zasady księgowania, gdzie znajduje się streszczenie wcześniejszych artykułów. Przedstawiam w nim zasady jakimi musimy się kierować w momencie księgowania i tłumaczę z czego one wynikają. Polecam naukę po kolei wg. Spisu treści. Poruszam również inne tematy. Szczególnie polecam serię artykułów dotyczących OCEM w rozdziale XIII.
Osobom rozpoczynającym naukę rachunkowości polecam artykuł Zasada równowagi bilansowej. Dlaczego aktywa są równe pasywom? oraz artykuł Co to jest zysk?. Tych, którzy mają jakieś problemy ze zrozumieniem: Dlaczego zobowiązania są pasywami i dlaczego należności są aktywami zapraszam do artykułu Zobowiązania, a należności. Gdzie występują w bilansie?

Wartości niematerialne i prawne.

Szczegóły
Kategoria: Aktywa trwałe.
Opublikowano: środa, 28, styczeń 2015 11:21
Ewa Kusznierowska

W tym artykule odpowiadam na pytanie: "Co to są wartości niematerialne i prawne?" oraz omawiam poszczególne ich grupy, co oznacza, że odpowiadam również na pytania: Co to są koszty zakończonych prac rozwojowych?, "Co to jest wartość firmy?" oraz "Jakie wartości niematerialne i prawne zaliczamy do innych wartości niematerialnych i prawnych?".

Wartości niematerialne i prawne zostały zdefiniowane w Rozdziale 1 art. 3 pkt. 14. ustawy o rachunkowości.

W bilansie zostały one podzielone na następujące grupy:

1.     Koszty zakończonych prac rozwojowych

2.     Wartość firmy

3.     Inne wartości niematerialne i prawne.

Czym są koszty zakończonych prac rozwojowych?

Ogólnie można stwierdzić, że kosztami zakończonych prac rozwojowych są badania (lub wiedza uzyskiwana w inny sposób), które mogą być wykorzystane do produkcji nowych lub ulepszonych produktów.

Ustawa o rachunkowości nie wymienia rodzaju prac, które można zaliczyć do prac rozwojowych. Można się jednak tutaj powołać na przepisy MSR nr 38. Według tego standardu do kosztów prac rozwojowych należą:

  • projektowanie, wykonanie i testowanie prototypów i modeli doświadczalnych (przed ich wdrożeniem do produkcji seryjnej lub użytkowania),
  • projektowanie narzędzi, przyrządów do obróbki, form i matryc z wykorzystaniem nowej technologii,
  • projektowanie, wykonanie i działalność linii próbnej, której wielkość nie umożliwia prowadzenia ekonomicznie uzasadnionej produkcji przeznaczonej na sprzedaż,
  • projektowanie, wykonanie i testowanie wybranych rozwiązań w zakresie nowych lub udoskonalonych materiałów, urządzeń, produktów, procesów, systemów albo usług.

Koszty zakończonych prac rozwojowych można zaliczyć do wartości niematerialnych, jeżeli spełnione są łącznie następujące warunki:

  • produkt lub technologia wytwarzania zostały ściśle ustalone, a koszty dotyczących ich prac rozwojowych zostały wiarygodnie określone,
  • jednostka podjęła decyzję o wytwarzaniu tych produktów lub stosowaniu technologii na podstawie odpowiednio udokumentowanej technicznej przydatności produktu lub technologii,
  • według przewidywań przychody ze sprzedaży tych produktów lub zastosowania technologii, pokryją koszty prac rozwojowych (czyli będą co najmniej im równe).

Co to jest wartość firmy?

Wartość firmy pojawia się dopiero w chwili jej sprzedaży.

Zanim przejdę do wyjaśnienia czym ona jest, muszę wyjaśnić co nazywamy wartością godziwą. Wg. ustawy o rachunkowości „wartość godziwa to kwota, za jaką dany składnik majątku mógłby zostać wymieniony, a zobowiązanie uregulowane, na warunkach transakcji rynkowej pomiędzy zainteresowanymi i dobrze poinformowanymi nie powiązanymi ze sobą stronami.”

Oznacza to, że wartością godziwą przedsiębiorstwa jest cena rynkowa jego zasobów majątkowych pomniejszona o wartość jego zobowiązań.

Zapiszmy to wzorem: Wartość godziwa przedsiębiorstwa= Cena rynkowa zasobów majątkowych (aktywów) przedsiębiorstwa- Zobowiązania przedsiębiorstwa.

Wzór ten wynika bezpośrednio z zasady równowagi bilansowej, którą (jeśli uczycie się Państwo z tej strony internetowej "po kolei") wkrótce poznacie.

Teoretycznie tyle należałoby zapłacić za aktywa przedsiębiorstwa w transakcji jego kupna- sprzedaży.

To znaczy, że wartość godziwa przedsiębiorstwa jest równa cenie jaką powinien zapłacić za nie kupiec w transakcji kupna- sprzedaży, gdyby brał pod uwagę tylko cenę rynkową jego majątku i wartość jego zobowiązań.

Wartość rynkową zasobów majątkowych trzeba by było pomniejszyć o zobowiązania czyli długi przedsiębiorstwa, ponieważ nabywca musiałby je spłacać. W rzeczywistości jednak wartość za jaką kupujemy dane przedsiębiorstwo może nawet znacznie odbiegać od tak policzonej kwoty. Dlaczego?
Jeżeli dane przedsiębiorstwo jest znane i posiada tzn. markę, kupującemu opłaca się dać większą kwotę od wartości godziwej, ponieważ sprzedawane przedsiębiorstwo posiada już pewną grupę konsumentów swoich produktów, towarów czy usług. Gdy cena nabycia danego przedsiębiorstwa jest wyższa od ceny godziwej, mamy do czynienia z wartością dodatnią firmy. Im większa jest renoma danego przedsiębiorstwa, tym wyższą kwotę nabywca będzie musiał dopłacić do wartości godziwej, przy jego zakupie lub przy zakupie zorganizowanej jego części.

Wartość firmy jest różnicą pomiędzy wartością zapłaconą przy zakupie danego przedsiębiorstwa (lub zorganizowanej jego części), a jego wartością godziwą. Im większa jest renoma danego przedsiębiorstwa, tym ta kwota jest wyższa.

Jest oczywiste, że można ją określić dopiero w chwili sprzedaży przedsiębiorstwa (lub zorganizowanej jego części).

Jakie wartości niematerialne i prawne zaliczamy do "Innych wartości niematerialnych o prawnych"?

Inne wartości niematerialne i prawne to nabyte przez jednostkę, prawa majątkowe nadające się do gospodarczego wykorzystania, przeznaczone do używania na potrzeby jednostki, a w szczególności:

a) autorskie prawa majątkowe, prawa pokrewne, licencje, koncesje,

b) prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych oraz zdobniczych,

c) know-how.

W definicji tej istnieje jednak pewne zastrzeżenie: wyżej wymienione prawa można zaliczyć do tej grupy aktywów tylko wtedy gdy przewidywany okres ekonomicznej użyteczności jest dłuższym niż 12 miesięcy od dnia bilansowego, ponieważ taki warunek muszą spełniać wszystkie aktywa zaliczane do aktywów trwałych.

W przypadku, gdy ten warunek nie jest spełniony, prawa te należą do aktywów obrotowych.

Wartości niematerialne i prawne oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub leasingu, zalicza się do aktywów trwałych jednej ze stron umowy (zgodnie z innymi przepisami tej ustawy- nie będziemy na razie się tym zajmować).

W samej definicji wartości niematerialnych i prawnych również istnieje zastrzeżenie: inwestycje, które spełniają warunki każdej z wyżej wymienionych grup nie wchodzą w skład tej grupy aktywów. Wynika to z faktu, że inwestycje stanowią inną, odrębną grupę aktywów trwałych.

Zostały omówione w odrębnym artykule. 

 

[Osoby, które korzystają z tej strony sporadycznie, lub znalazły się na niej przypadkowo, zapraszam do przeczytania innych zagadnień ujętych na niej.  Do większości artykułów można przejść poprzez Spis treści znajdujący się na tej stronie w lewym górnym rogu. Został napisany w postaci linków do tych artykułów. Większość zadań i testy  ujęte są osobno. Przycisk do nich znajduje się w Menu, znajdującym również w lewej części strony, ale niżej.

Zapraszam do korzystania z artykułów "po kolei" (zgodnie ze spisem treści), gdyż uczę  rachunkowości na tej stronie "krok po kroku". Informuję również, że strona cały czas jest jeszcze uzupełniana. Docelowo będzie zawierała kompendium wiedzy potrzebnej do uzyskania dyplomu w zawodzie technika rachunkowości.]