Studentom i osobom, które chcą w jak najkrótszym czasie dowiedzieć się: "Na czym polega księgowanie?" i "Co trzeba wiedzieć żeby szybko nauczyć się rachunkowości?", polecam artykuł z rozdziału XI Po której stronie Wn czy Ma? Najważniejsze zasady księgowania, gdzie znajduje się streszczenie wcześniejszych artykułów. Przedstawiam w nim zasady jakimi musimy się kierować w momencie księgowania i tłumaczę z czego one wynikają. Polecam naukę po kolei wg. Spisu treści. Poruszam również inne tematy. Szczególnie polecam serię artykułów dotyczących OCEM w rozdziale XIII.
Osobom rozpoczynającym naukę rachunkowości polecam artykuł Zasada równowagi bilansowej. Dlaczego aktywa są równe pasywom? oraz artykuł Co to jest zysk?. Tych, którzy mają jakieś problemy ze zrozumieniem: Dlaczego zobowiązania są pasywami i dlaczego należności są aktywami zapraszam do artykułu Dlaczego zobowiązania są pasywami? Dlaczego należności są aktywami?
Zadania z rachunkowości. Spis treści "Zbioru zadań"

Jak księgować na konta bilansowe?

Szczegóły
Kategoria: Księgowanie na konta- wiadomości ogólne.
Poprawiono: sobota, 27, wrzesień 2025 02:07
Opublikowano: poniedziałek, 26, styczeń 2015 17:11
Ewa Kusznierowska

księgowanie na konta bilansowe

Wstęp
W niniejszym artykule omawiam księgowanie na konta bilansowe. Przede wszystkim zastanowimy się jakie istnieją zasady księgowania operacji na kontach bilansowych?

Celami tego artykułu jest:

  1. Zapoznanie Państwa z zasadami zapisu na konta bilansowe oraz z zasadą podwójnego zapisu.

  2. Wyjaśnienie z czego wynika zasada podwójnego zapisu.

Z poprzedniego artykułu wiemy już, że  wszelkich zmian w aktywach i pasywach przedsiębiorstwa dokonujemy na kontach księgowych. Zatem każda pozycja w bilansie posiada swoje odrębne konto. Są to tzn. konta bilansowe.

Oprócz kont bilansowych istnieją również konta niebilansowe, które służą do odzwierciedlenia przebiegów procesów gospodarczych zachodzących w danym podmiocie gospodarczym.

Istnieją również konta pozabilansowe jednostronne, ale nie są one na razie przedmiotem tego opracowania.

Innym podziałem kont jest ich podział na konta syntetyczne i analityczne.

Zanim jednak do tego dojdziemy, zajmijmy się kontami bilansowymi i odpowiedzmy sobie na pytanie zawarte w tytule: Jak księgować na konta bilansowe?

Artykuł

Ponieważ w bilansie występują aktywa i pasywa, konta bilansowe możemy podzielić na aktywne i pasywne. 

Zwróćmy uwagę, że aktywa w bilansie występują po lewej stronie, pasywa zaś po prawej. Zatem przyjęto, dwie strony każdego konta: stronę lewą, którą nazwano winien (oznaczono Wn) i stronę prawą którą nazwano ma (oznaczono Ma).

Teraz uwaga: Jeżeli chcemy szybko zrozumieć na czym polega księgowanie na konta przyjmijmy,  że strony te mają tylko takie nazwy, które tak naprawdę nic nie znaczą. W rzeczywistości jest to lewa i prawa strona konta.

Jak już pisałam w poprzednim artykule, na początku każdego okresu rozliczeniowego, na każdym koncie księgowym wpisujemy tak zwane saldo początkowe tego konta. 

Zanim wpiszemy salda początkowe kont musimy popatrzeć na bilans i ustalić charakter konta, czyli ustalmy czy jest to konto aktywne czy pasywne.

W przypadku kont bilansowych obowiązują następujące zasady:

  1.  Salda początkowe kont aktywnych zapisujemy po tej stronie, po której w bilansie znajdują się aktywa, czyli lewej o nazwie Wn.

  2.  Salda początkowe kont pasywnych zapisujemy po tej stronie, po której w bilansie znajdują się pasywa, czyli prawej o nazwie Ma.

Jak zwiększamy i zmniejszamy zapisy na kontach księgowych?

  1. Zapisy zwiększające saldo początkowe każdego konta zapisujemy po tej samej stronie konta po której zapisane jest  saldo początkowe.

  2. Zapisy zmniejszające saldo początkowe zapisujemy po przeciwnej stronie konta.

Wynika z tego, że:

  1. Aktywa rosną po tej stronie, po której w bilansie znajdują się aktywa, czyli lewej- o nazwie Wn.

  2. Pasywa rosną po tej stronie, po której w bilansie znajdują się pasywa, czyli prawej -o nazwie Ma

    Zarówno pasywa jak i aktywa maleją po przeciwnej stronie jak rosną. (tzn. przeciwnej  do tej po której znajdują się w bilansie).

    Oznacza to , że:

  3. Aktywa maleją po stronie prawej- Ma.

  4. Pasywa maleją po stronie lewej- Wn. 

Rozważmy teraz poszczególne 4 typy zdarzeń gospodarczych, dotyczących kont bilansowych.

Zostały one omówione w jednym poprzednich rozdziałów. Ze względu na prawo równowagi bilansowej bilansowej są to wszystkie typy operacji gospodarczych, dotyczące kont bilansowych, jakie mogą występować.

1.     Jedne aktywa rosną, drugie maleją o tę samą wartość.

Zgodnie z wyżej napisaną zasadą: wzrost aktywów zapisujemy po stronie lewej (Wn, Dt) pierwszego z tych kont, którego dotyczy ta operacja. Zmniejszenie aktywów zapisujemy po stronie przeciwnej (drugiego) konta, którego dotyczy ta operacja- tzn. prawej (Cr, Ma).

2.     Jedne pasywa rosną, drugie maleją o tę samą wartość. 

Zgodnie z wyżej napisaną zasadą: wzrost pasywów zapisujemy po stronie prawej (Cr, Ma) pierwszego z tych kont, którego dotyczy ta operacja. Zmniejszenie pasywów zapisujemy stronie przeciwnej (drugiego) konta, którego dotyczy ta operacja- tzn. lewej (Wn, Dt).

3.     Aktywa rosną i równocześnie pasywa rosną o tę samą wartość.

Zgodnie z wyżej napisaną zasadą: wzrost aktywów zapisujemy po stronie lewej (Wn, Dt) konta aktywnego którego dotyczy ta operacja. Wzrost pasywów zapisujemy po stronie prawej konta pasywnego, którego dotyczy ta operacja (Cr, Ma).

4.     Aktywa maleją i równocześnie pasywa maleją o tę samą wartość.

Zgodnie z wyżej napisaną zasadą: Zmniejszenia aktywów zapisujemy po stronie prawej (Cr,Ma) konta aktywnego, którego dotyczy ta operacja. Zmniejszenia pasywów zapisujemy po stronie lewej (Wn, Dt)  konta pasywnego, którego  dotyczy ta operacja.

Zwróćmy uwagę, że we wszystkich tych przypadkach (we wszystkich typach operacji gospodarczych) dokonujemy zapisów księgowych (czyli księgujemy daną operację) po dwóch stronach kont. Jedna zmiana zachodzi po stronie Wn, druga po Ma.

Wynika to bezpośrednio z zasady zachowania sumy bilansowej i z faktu, że pasywa rosną po stronie prawej (Ma), aktywa rosną po lewej (Wn). Maleją zaś odwrotnie.

zasada podwójnego zapisu

Jest to nowa zasada, o której jeszcze nie pisałam we wcześniejszych artykułach i nazywana jest ona zasadą podwójnego zapisu lub regułą podwójnego zapisu.

Zgodnie z zasadą podwójnego zapisu:

  1. Każda operacja gospodarcza zawsze jest księgowana po dwóch stronach kont.

  2. W wyniku jednej operacji gospodarczej ta sama kwota musi być księgowana po każdej ze stron (tyle samo po stronie Wn/Dt, co po stronie Ma/Cr).

W przypadku operacji księgowania na dwa konta:

  •   na jednym koncie jest księgowana po stronie Dt, Wn, na drugim koncie po stronie Cr, Ma.

  •   po obu stronach (Dt, Wn i Cr, Ma), księgujemy tę samą kwotę.

W przypadku bardziej złożonej operacji, które dotyczą więcej niż dwóch kont, musi  być ona również księgowana po jednej i po drugiej stronie, w taki sposób, by suma zapisów po stronie lewej- Wn była równa sumie zapisów po stronie prawej- Ma.

Oczywiście pamiętamy, że podstawą księgowania jest zawsze dowód księgowy. Kwota zapisu jest zawsze zgodna z dowodem księgowym.

Wnioski końcowe:

Wszystkie sześć wyżej opisane zasady pisania na konta bilansowe sprowadzić można do dwóch stwierdzeń:  

  1. Salda początkowe kont aktywnych zapisujemy po tej stronie, po której w bilansie znajdują się aktywa, czyli lewej o nazwie Wn. Salda początkowe kont pasywnych zapisujemy po tej stronie, po której w bilansie znajdują się pasywa, czyli prawej o nazwie Ma.

  2. Pasywa rosną po tej stronie, po której znajdują się w bilansie, czyli po prawej -o nazwie Ma. Aktywa zaś po tej stronie, po której znajdują się w bilansie, czyli po lewej- o nazwie Wn. Zarówno jedne jak i drugie maleją po przeciwnej stronie niż znajdują się w bilansie.

Przystępując do zapisów księgowych na kontach bilansowych musimy znać bilans i pamiętać te zasady dotyczące sposobu zapisu na konta. Ponadto, żeby nie zrobić błędów, często w celach sprawdzających zapis, należy znać zasadę podwójnego zapisu. To wystarczy, by umieć dobrze księgować na konta bilansowe. 

Zasada podwójnego zapisu jest konsekwencją zasady równowagi bilansowej, czyli  tego, że aktywa zawsze są równe pasywom, i wyżej opisanego sposobu ujmowania zapisów na kontach księgowych. 

Zasada ta obowiązuje dla wszystkich kont ujętych w bilansie, ponieważ w księgowości strona Lewa zawsze jest równa stronie Prawej, czyli zawsze aktywa są równe pasywom.

Związana jest z tym metoda bilansowa przedstawiona w artykule Metody stosowane w rachunkowości.

Zapisy księgowe na kontach wynikowych i kontach rozrachunkowych są omówione w dalszych artykułach. 

 

W zadaniach, dotyczących zapisów na konta bilansowe rozważam do którego typu operacji należy dane księgowanie. Chcę, żebyście Państwo, dzięki temu, zdawali sobie sprawę z tego co zmienia się w bilansie w wyniku danej operacji. Dzięki temu możecie nabyć umiejętność bardziej szerokiego spojrzenia na księgowanie.

Podaję linki do zadań dotyczących księgowania na konta bilansowe z rozwiązaniami i wyjaśnieniami poszczególnych operacji: Zadanie 1- księgowanie na konta bilansowe, Zadanie 2 księgowanie na konta bilansowe, Zadanie 3 z rozwiązaniem- księgowanie na konta bilansowe.

[Jeżeli ktoś nie uczy się po kolei z tej platformy internetowej (do czego zachęcam) tylko wybiórczo interesuje się konkretnymi tematami, a jest jeszcze zainteresowany tym jak i dlaczego księgujemy na konta rozrachunkowe i wynikowe, zapraszam na stronę w Rozdziale IX Jak księgować przychody i koszty? oraz w Rozdziale X Co to są rozrachunki? Jak księgować rozrachunki?. Dodatkowo informuję, że podsumowanie wszystkich zasad księgowania na konta jest zawarte w Rozdziale XI w artykule Po której stronie Wn czy Ma? Najważniejsze zasady księgowania.]

[Zapraszam również do przeczytania innych zagadnień ujętych na tej stronie. Do większości artykułów można przejść poprzez "Spis treści" znajdujący się na tej stronie w lewym górnym rogu. Napisany został w postaci linków do nich. Większość zadań i testy ujęte są osobno, na górze strony.

Zapraszam, szczególnie osoby rozpoczynające naukę rachunkowości, do korzystania z wszystkich artykułów "po kolei", zgodnie ze Spisem treści, gdyż na tej stronie tłumaczę rachunkowość "krok po kroku".

Informuję również, że strona cały czas jest jeszcze uzupełniana. Docelowo będzie zawierała kompendium wiedzy potrzebnej do uzyskania dyplomu w zawodzie technika rachunkowości.]