Studentom i osobom, które chcą w jak najkrótszym czasie dowiedzieć się: "Na czym polega księgowanie?""Co trzeba wiedzieć żeby szybko nauczyć się rachunkowości?", polecam artykuł z rozdziału XI Po której stronie Wn czy Ma? Najważniejsze zasady księgowania, gdzie znajduje się streszczenie wcześniejszych artykułów. Przedstawiam w nim zasady jakimi musimy się kierować w momencie księgowania i tłumaczę z czego one wynikają. Polecam naukę po kolei wg. Spisu treści. Poruszam również inne tematy. Szczególnie polecam serię artykułów dotyczących OCEM w rozdziale XIII.
Osobom rozpoczynającym naukę rachunkowości polecam artykuł Zasada równowagi bilansowej. Dlaczego aktywa są równe pasywom? oraz artykuł Co to jest zysk?. Tych, którzy mają jakieś problemy ze zrozumieniem: Dlaczego zobowiązania są pasywami i dlaczego należności są aktywami zapraszam do artykułu Zobowiązania, a należności. Gdzie występują w bilansie?

Stałe ceny ewidencyjne materiałów. Co to jest OCEM?

stała cena ewidencyjna

[Podaję tytuł artykułu na temat rozliczenia OCEM w kierunkach rozchodu materiału: Jak rozliczyć i zaksięgować rozchody materiałów dla stałych cen ewidencyjnych?.

Na dole wyżej wymienionego artykułu znajdują się linki do zadań do artykułów poświęconych stałym cenom ewidencyjnym(dla osób, które znają już teorię dotyczącą OCEM).]

W tym artykule odpowiadam na pytania:

  1. Czym są stałe ceny ewidencyjne?
  2. Co to jest odchylenie od cen ewidencyjnych materiałów?
  3. Kiedy OCEM jest ujemny, a kiedy dodatni?
  4. Do czego służy konto Odchylenie od cen ewidencyjnych materiałów?

Jak wiemy z poprzednich artykułów ten sam towar przyjęty w różnym czasie od różnych klientów może posiadać różne ceny. Wahają się one jednak w pewnych granicach wokół jakiejś wartości. Tę średnią wartość możemy przyjąć jako tzn. stałą cenę ewidencyjną.

Stałe ceny ewidencyjne materiałów to ceny, które zostały przyjęte jako ceny, w których przyjmujemy materiały na stan. Bardzo często ich wartość nie pokrywa się z cenami rzeczywistymi.

Możemy przyjąć ją również wg. innego kryterium np. jako cenę planowaną lub jako cenę ostatniego zakupu z ostatniego okresu albo jako cenę najczęściej występującą w poprzednim okresie.

Istotne jest to, że cena ta jest stała w danym okresie rozliczeniowym i bliska wartości rzeczywistej.

Wiemy już, (z artykułu Jak księgować zakup materiału i jego przyjęcie na stan magazynu?) że do rozliczenia zakupu służy konto „Rozliczenie zakupu”. Po lewej stronie tego konta księgujemy zakup, po prawej przyjęcie aktywów (najczęściej zapasów) do magazynu. Tzn. dokumentem, który jest księgowany po lewej stronie tego konta jest faktura, po prawej zaś Pz.

Do naszych rozważań zrobimy uproszczenie polegające na tym, że nie będziemy na razie uwzględniać VAT na fakturze, tzn. zakładamy, że mamy do czynienia z przedsiębiorstwem, które nie jest płatnikiem VAT lub materiały są zwolnione z VAT.

Księgowanie zakupu i przyjęcia materiałów na stan, na kontach teowych przedstawia poniższy rysunek:

księgowanie PZ i faktury na konta teowe

 Księgowanie (1) dotyczy faktury, księgowanie (2) dotyczy  Pz.

Zauważmy, że jeżeli podatnik nie jest płatnikiem VAT, a materiały są przyjmowane w cenach rzeczywistych i nie ma błędów rachunkowych, wartość 2 jest równa wartości 1. Inaczej jest jednak gdy występuje różnica pomiędzy ceną ewidencyjną, a rzeczywistą.

Zwróćmy uwagę na to, że wartość 1 jest wartością występującą na fakturze, zatem jest ona związana z wydatkiem jaki faktycznie ponieśliśmy, ponosimy lub poniesiemy w związku z zakupem materiałów. Oznacza to, że wartość 1 jest wartością rzeczywistą, księgową materiałów.

Załóżmy, że wartość materiałów w cenie ewidencyjnej jest mniejsza od wartości rzeczywistej materiałów. W taki wypadku wartość (1) po stronie lewej (Dt, Wn) na kocie „Rozliczenie zakupu” jest większa od wartości (2) po stronie prawej (Cr, Ma) tego konta. W celu rozliczenia zakupu różnicę tą musimy doliczyć do strony prawej (Ma, Cr) na tym koncie. Wiemy, że księgowanie musi odbywać się po dwóch stronach. Po drugiej stronie (Dt, Wn) tę wartość księgujemy na konto OCEM (OCEM to skrót od nazwy Odchylenie od Cen Ewidencyjnych Materiałów).

Księgowanie to na kontach teowych widzimy poniżej.

 

  Księgowanie OCEM dodatniego

Dopiero teraz po obu stronach konta „Rozliczenie zakupu” mamy zaksięgowaną tę samą wartość równą 1- zakup został rozliczony.

Zastanówmy się co się stanie, gdy wartość materiałów w cenie ewidencyjnej jest większa od wartości rzeczywistej? Wówczas na koncie Rozliczenie zakupu przeważa druga strona. W celu rozliczenia zakupu tę różnicę również musimy wyksięgować.

Księgowanie to na kontach teowych widzimy poniżej.

 

 księgowanie ocem ujemnego

Dopiero teraz po obu stronach konta „Rozliczenie zakupu” mamy zaksięgowaną tę samą wartość równą 2- zakup został rozliczony.

Zauważmy, że w obu przypadkach wartość ewidencyjna na koncie Materiały nie jest równa wartości rzeczywistej, która jest równa 1. Można jednak zauważyć, że w pierwszym przypadku jeśli do wartości materiałów 2 dodamy wartość OCEM równą 1-2, otrzymamy wartość 1, czyli wartość jaka istnieje na fakturze. Jest to wartość księgowa.

W drugim przypadku, w celu uzyskania wartości 1, która istnieje na fakturze, od wartości 2 na koncie materiały należy odjąć wartość 2-1 na koncie OCEM.

Zatem możemy stwierdzić, że konto OCEM jest kontem korygującym do konta Materiały.  Przy czym. OCEM po stronie Wn, Dt ma wartość dodatnią, OCEM po stronie Cr, Ma ma wartość ujemną.

Wartość księgowa materiałów jest równa sumie wartości na koncie materiały i wartości OCEM, przy czym w celu jej policzenia uwzględniamy znak OCEM. OCEM po stronie Wn, Dt jest dodatni. OCEM po stronie Cr, Ma jest ujemny.

Podsumowanie.

Różnicę pomiędzy wartością materiałów wycenionych według stałej ceny ewidencyjnej, a rzeczywistą ich wartością w cenach zakupu, nazywamy odchyleniem od cen ewidencyjnych. Ewidencjonujemy je na koncie „Odchylenie od cen ewidencyjnych materiałów”.

Konto „Odchylenie od cen ewidencyjnych materiałów” jest kontem korygującym do konta „Materiały”.

Ponieważ ceny rzeczywiste mogą być mniejsze lub większe od cen ewidencyjnych, odchylenia od cen ewidencyjnych mogą mieć charakter debetowy (Dt, Wn)  lub kredytowy (Wn, Ma).

Odchylenie od cen ewidencyjnych materiałów w skrócie oznaczmy OCEM i w ten sposób je nazywamy. Zatem od tej chwili będę używała takiej nazwy.

Wiemy, że materiały są aktywami, dlatego ich saldo zawsze jest po stronie Wn.

Jeżeli OCEM jest debetowe dodaje się ono do wartości materiałów zapisanych w cenach ewidencyjnych, jeżeli kredytowe- jego wartość odejmuje się od wartości materiałów zapisanych w cenach ewidencyjnych.

Pokazane jest to na poniższych przykładach:

  • OCEM debetowe (po stronie Dt, Wn).

wartość rzeczywista, a ewidencyjna materiałów dla ocem dodatniego

  • OCEM kredytowe (po stronie Cr, Ma).

wartość rzeczywista, a ewidencyjna materiałów dla ocem ujemnego

Odchylenia od cen ewidencyjnych mają zatem charakter odchyleń:

  • debetowych, w przypadku gdy cena rzeczywista zakupu jest wyższa od ceny ewidencyjnej,
  • kredytowych, w przypadku gdy cena rzeczywista zakupu jest niższa od ceny ewidencyjnej.

Ponieważ odchylenie debetowe dodawane jest do wartości materiałów nazywamy je dodatnim.

Odchylenie kredytowe odejmowane jest od wartości materiałów, dlatego nazywamy je ujemnym.

OCEM pojawia się zawsze gdy istnieje różnica pomiędzy ceną ewidencyjną i rzeczywistą. W danym okresie czasu OCEM dodatnie i ujemne znoszą się wzajemnie. Gdy są one systematycznie dodatnie lub ujemne, mogą zostać zmienione. Taką zmianę możemy przeprowadzić wyłącznie z datą pierwszego dnia miesiąca.

nowa cena ewidencyjna

Na dzień bilansowy te ceny są weryfikowane i najczęściej zmieniane.

 

[Zapraszam również do innych artykułów na tej stronie poświęconych OCEM. Znajdują się one w XIII rozdziale poświęconym obrotowi materiałowemu. Można do nich przejść np. poprzez Spis treści, ponieważ w nim jest zawsze zachowana kolejność artykułów.

Linki do zadań do artykułów poświęconych stałym cenom ewidencyjnym znajdują się na dole artykułu: Jak rozliczyć i zaksięgować rozchody materiałów dla stałych cen ewidencyjnych? Do zadań zapraszam osoby, które znają już teorię dotyczącą OCEM i chcą przede wszystkim rozwiązywać zadania. Pozostałe osoby zapraszam do kolejnych artykułów, w celu zapoznania się z tymi tematami.

Zmiennym cenom ewidencyjnym poświęcone są artykuły: Jak policzyć rozchody materiałów dla zmiennych cen ewidencyjnych?, Zmienne ceny ewidencyjne. Metoda FIFO, LIFO, średniej ważonej- zadanie.]

[Osoby, które korzystają z tej strony sporadycznie, lub znalazły się na niej przypadkowo, zapraszam do przeczytania innych zagadnień ujętych na niej.  Do większości artykułów można przejść poprzez Spis treści. znajdujący się na tej stronie w lewym górnym rogu. Napisany jest w postaci linków do tych stron. Większość zadań i testy  ujęte są osobno. Przycisk do nich znajduje się w Menu, znajdującym również w lewej części strony, ale niżej.

Zapraszam do korzystania z artykułów "po kolei" (zgodnie ze spisem treści), gdyż uczę  rachunkowości na tej stronie "krok po kroku". Informuję również, że strona cały czas jest jeszcze uzupełniana. Docelowo będzie zawierała kompendium wiedzy potrzebnej do uzyskania dyplomu w zawodzie technika rachunkowości.]